πικρές εμπειρίες από τη χρήση του λογισμικού για Ιστορία με netbook

Αισθάνομαι την ανάγκη να κοινοποιήσω τις (πικρές) εμπειρίες μου από τη δοκιμή χρήσης του λογισμικού για την Ιστορία στην Α΄ Γυμνασίου.
Με αρκετό σκεπτικισμό υποδέχτηκα τη νέα κατάσταση διανομής netbook στους μαθητές. Ο υπολογιστής τούς δόθηκε χωρίς να έχουν δοθεί οδηγίες χρήσης του υλικού, το οποίο είναι αρκετά χρόνια αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Π.Ι. και δεν είναι τίποτα καινούργιο. Οι ενότητες για την Ιστορία της Α΄ Γυμν. είναι μόνο τρεις (πού είναι το 30% των μαθημάτων που έλεγε η εγκύκλιος;).
Φαίνεται πάντως πως εξυπηρέτησαν τις επιχειρήσεις πρωτίστως. Όμως τις επιχειρήσεις θα εξυπηρετούσαν και αν, αντί της τωρινής κίνησης προς τους μαθητές, εξόπλιζαν κάθε σχολείο με σύγχρονους Η/Υ στα απαρχαιωμένα εργαστήρια και (ή) κάθε αίθουσα με Η/Υ και διαδραστικό πίνακα ή βιντεοπροβολέα. Και μάλιστα αυτή η δαπάνη θα γινόταν άπαξ.
Το λογισμικό ήταν τοποθετημένο στον υπολογιστή, αλλά μόνοι τους οι μαθητές δεν ήξεραν πώς να το ενεργοποιήσουν, ώστε να μπορούν να δουν το μάθημα. Είχα ζητήσει να μου φέρουν στο γραφείο και να αποσυμπιέσω τα αρχεία σε κάθε υπολογιστή. Η διαδικασία διαρκούσε περίπου 5 ή 7 λεπτά για κάθε υπολογιστή. Κάποιοι δεν το έκαναν και όταν ήρθε η ώρα για τέτοιο μάθημα αναλώσαμε το χρόνο της διδακτικής ώρας σε τεχνικές οδηγίες, προβλήματα, επίλυση τεχνικών προβλημάτων.
Ερώτηση, που θα μπορούσαν, νομίζω, οι σχολικοί σύμβουλοι να μεταφέρουν προς το Π.Ι. ή το ΥΠΕΠΘ: Δεν θα μπορούσε να προσφερθεί το netbook με αποσυμπιεσμένα αρχεία και ενεργοποιημένο πλήρως το λογισμικό; (Παρόμοια και δυσκολότερα προβλήματα αντιμετωπίζονται με την ενεργοποίηση του λογισμικού για άλλα μαθήματα μη φιλολογικά, Γεωγραφία, Βιολογία κτλ)
Ελέγχοντας την πρώτη ενότητα (κυκλαδικός-μινωικός-μυκηναϊκός πολιτισμός) τρόμαξα από το... κατεβατό του πληροφοριακού κειμένου για κάθε πολιτισμό και μάλιστα με γλώσσα δυσκολότερη σε πολλά σημεία από το σχολικό βιβλίο, που κι αυτό δυσκολεύονται να κατανοήσουν, αφού η πλειοψηφία των μαθητών έχει φτωχότατο λεξιλόγιο. Οι επιστημονικοί όροι που δεν υπάρχουν στο σχολικό βιβλίο είναι πολλοί (και θέλουν διευκρίνηση...).
Αρκετοί μαθητές μου είναι παιδιά με αρκετά μαθησιακά προβλήματα, μέχρι και (sic) αναλφάβητα!!! Πώς να τολμήσω τέτοιο μάθημα; Το προσπέρασα [αυτό κάνουν και όσοι άλλοι διδάσκουν στην Α΄ τάξη απ' όσο γνωρίζω]. Οι μαθητές βέβαια περίμεναν με ανυπομονησία πότε θα κάναμε μάθημα με laptop!

Η δεύτερη ενότητα (Β΄ ελλην. αποικισμός) επειδή μου φαινόταν πιο βατή, καθόσον έχει πολλές θεματικές σελίδες με σχετικά μικρής έκτασης κείμενο καθεμία, σκέφτηκα να τη χρησιμοποιήσω για το μάθημα με laptop . Προετοίμασα δύο φύλλα εργασίας μοιράζοντας την τάξη σε δύο ομάδες με ερωτήματα προς απάντηση πάνω στα κείμενα και τα επιπλέον στοιχεία του λογισμικού. Φρόντισα να είναι απλές οι ερωτήσεις. Το επιχείρησα και τα αποτελέσματα;

Μια μαθήτρια με ρώτησε αν μπορεί να απαντήσει με βάση το σχολικό βιβλίο. Της πρότεινα βέβαια να επιμείνει στο λογισμικό, για μια διαφορετική προσέγγιση της ενότητας (διασταύρωση πληροφοριών, όπως λένε οι οδηγίες...!).
Δεν προλάβαμε να κάνουμε πολλά στην πρώτη ώρα, αν και είχα προετοιμάσει τους περισσότερους από τους υπολογιστές τους. Το αναμενόμενο πρόβλημα: τα περισσότερα παιδιά δεν μπορούσαν να αποσπάσουν την πληροφορία από τα σχετικά μικρής έκτασης κείμενα κάθε σελίδας, γιατί δεν ξέρουν να δίνουν συνοπτικά το νόημα (ποιο νόημα για πολλά παιδιά, αφού δεν κατανοούν το κείμενο;) Έτσι πολλά παιδιά, μετά από αρκετή ώρα, ξεκινούσαν να απαντούν στην πρώτη ερώτηση αντιγράφοντας από την αρχή το κείμενο που έβλεπαν (μέθοδος ..."αντιγραφή-επικόλληση") και σαφώς δεν απαντούσαν, ενώ εξέφραζαν την απορία πώς θα απαντήσουν σε μία μόνο γραμμή που τους έδινα. Τελικά τους έδειξα εγώ πώς από την ενότητα "Το ιστορικό πλαίσιο" μπορούσαν να αποσπάσουν την πληροφορία
(ερώτημα: Ποιο οικονομικό πρόβλημα αντιμετώπιζαν οι ελληνικές κοινότητες στα τέλη του 9ου αι - απάντηση: Η γη ήταν λιγοστή, στα χέρια λίγων (πλούσιων), ενώ ο πληθυσμός πολύς.
Και τέλειωσε η ώρα... Τους ζήτησα να συμπληρώσουν τα φύλλα εργασίας ως εργασία στο σπίτι, αφού δεν παραδώσαμε άλλη ενότητα (ήδη είχαμε αυτό το μάθημα από το σχολ. βιβλίο).

Η συνέχεια στη 2η κατά σειρά διδακτική ώρα:

Ήρθε το Α2 για τη συνέχεια. Χωρίς netbook (τα 2/3 των μαθητών), χωρίς το Φύλλο εργασίας (τα 2/3 των μαθητών), με ασυμπλήρωτο το Φύλλο εργασίας (για όσους το είχαν φέρει, χωρίς να έχουν διαβάσει τις δύο (περίπου) σελίδες του μαθήματος στο σχολικό βιβλίο (τουλάχιστο αυτό) - θεώρησαν πως δεν είχαμε μάθημα, αφού κάναμε "υπολογιστές" (!) και όχι "κανονικό μάθημα".
Προσπάθησα να ρωτήσω ποιες θα ήταν οι απαντήσεις στο 1ο Φύλλο εργασίας (πρόλαβα πάλι να αναφερθώ στο ίδιο και μόνο σε 3-4 από τις 6 ερωτήσεις, το άλλο το πήρε ο άνεμος!...) και βγήκα από την τάξη με ...τραυματικές εμπειρίες! Δεν καταλάβαιναν τι λέγαμε, σε τι αναφερόμαστε, πλην δύο - το πολύ τριών σε σύνολο 23 μαθητών (συμπεριλαμβανομένων των παιδιών του τμήματος ένταξης με μαθησιακά προβλήματα και χαμηλή νοημοσύνη).
Τους είπα στο τέλος την επόμενη φορά να μη φέρουν υπολογιστή, γιατί δεν έχει νόημα. Κάποιοι επέμεναν να ρωτάνε: "Μα, γιατί κύριε;"...!
Με το Α1 σήμερα παρουσιάστηκαν ανάλογα φαινόμενα και τα προσπέρασα κατά κάποιο τρόπο ως εξής:
Μοίρασα σε όλους το άλλο φύλλο εργασίας από αυτό που τους είχε δοθεί την προηγούμενη διδακτική ώρα. Ζήτησα να ανακοινώνουν όσοι είχαν βρει τις απαντήσεις και να τις καταγράφουν όσοι είχαν στην ευθύνη τους το άλλο φύλλο εργασίας καθώς και όσοι από την ομάδα δεν είχαν συμπληρώσει τις απαντήσεις. Το μάθημα βάδισε έτσι με τη βοήθεια τριών-τεσσάρων μαθητών (μια μικρή παρηγοριά!). Από τους υπόλοιπους μαθητές-μαθήτριες δυο-τρεις προσπαθούσαν να σημειώσουν, ενώ οι υπόλοιποι δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν και να σημειώσουν και έμειναν με σχεδόν άγραφα τα φύλλα εργασίας, αν τα είχαν φέρει. Ελπίζω σε λίγο καλύτερα αποτελέσματα στο αντίστοιχο μάθημα με το Α3 την Παρασκευή (απλώς υπάρχουν σχετικά περισσότερα παιδιά πρόθυμα-φιλότιμα και έχω το δικαίωμα να ελπίζω!).

Πιστεύω πως οι μαθητές της Α΄ τάξης δεν έχουν την ωριμότητα να δουλέψουν με τέτοιο τρόπο, όταν μάλιστα η γλώσσα των κειμένων δεν τους είναι οικεία.
Ίσως το μοντέλο αυτό θα πετύχαινε με μαθητές που θα είχαν επίπεδο γνώσεων υψηλότερο από αυτό των μαθητών μου που προέρχονται από χαμηλό κοινωνικοοικονομικό στρώμα, αν και με στεναχωρεί να παραδέχομαι κάτι τέτοιο. Εργάζομαι σταθερά (25 χρόνια από τα 28 συνολικά χρόνια υπηρεσίας) στο σχολείο αυτό με μαθητές από εργατικές οικογένειες, πολλές φορές με πολλά και σοβαρά οικογενειακά προβλήματα που σίγουρα επηρεάζουν την ψυχολογία τους και τη στάση τους προς τη ζωή.

Θα ήθελα τη γνώμη σας ή τη συνδρομή σας για τα μαθήματα αυτά και ακόμα να κοινοποιηθούν και να συζητηθούν τα σχετικά προβλήματα με παράγοντες του Π.Ι. και του Υπουργείου, γιατί αιωρείται η αίσθηση πως τα λογισμικά δημιουργούνται από ενθουσιώδεις φιλολόγους που δεν γνωρίζουν την κατάσταση που επικρατεί στο μαθητόκοσμο, τον οποίο αντιμετωπίζουμε καθημερινά εμείς οι διδάσκοντες.

Σημείωση: Η τρίτη κατά σειρά ενότητα με θέμα τη ζωή στην αρχαία Αθήνα αποτελείται από πλήθος πληροφοριών σε μακροσκελέστατες σελίδες, ό,τι ακριβώς αντιπαθεί η πλειοψηφία των μαθητών μας, των παιδιών που ζουν (καλώς ή/και κακώς) στην εποχή της εικόνας!
______________________________
Υ/Γ:
Ανήκω κι εγώ σε αυτούς που με ενθουσιασμό, εδώ και μερικά χρόνια δημιούργησα λογισμικό για την Ιστορία και για τις τρεις τάξεις στο Γυμνάσιο. Χρησιμοποιώντας το υλικό μου πάντα στο ίδιο σχολείο (10ο Γυμνάσιο Πατρών) άλλοτε έμεινα ικανοποιημένος από την ανταπόκριση και άλλοτε απογοητεύτηκα. Δεν το έχω δοκιμάσει με μαθητές άλλου σχολείου(-άλλου επιπέδου)... Έχω κάποια μηνύματα από δοκιμές άλλων συναδέλφων που μένουν ικανοποιημένοι από το υλικό μου που προσφέρεται μέσω διαδικτύου: http://users.ach.sch.gr/pchaloul/

Παναγιώτης Χαλούλος